Czy dzieci urodzone dzięki in vitro częściej rodzą się z wadami wrodzonymi? To jedno z najczęstszych pytań, które pada w gabinetach lekarzy zajmujących się leczeniem niepłodności. Obawa o zdrowie dziecka jest naturalna i zrozumiała – zwłaszcza wtedy, gdy para musiała pokonać długą drogę do ciąży.

Zapłodnienie pozaustrojowe to obecnie najczęściej stosowana metoda wspomaganego rozrodu. Wraz z jej upowszechnieniem rośnie potrzeba rozmowy o tym, jak wygląda zdrowie dzieci poczętych w ten sposób. 

Wady wrodzone – jak często występują?

Wady wrodzone to nieprawidłowości obecne u dziecka już w chwili narodzin. Mogą dotyczyć budowy narządów (np. serca, nerek, kończyn), funkcji organizmu (np. metabolizmu), a także materiału genetycznego.

W populacji ogólnej odsetek dzieci z wadami wrodzonymi wynosi około 2–3%. W przeważającej większości są to zmiany o łagodnym przebiegu, które da się leczyć lub kontrolować. Ciężkie, zagrażające życiu wady zdarzają się rzadko.

Czy dzieci z in vitro są bardziej narażone na wady wrodzone?

Badania naukowe wskazują, że odsetek dzieci z wadami wrodzonymi po zapłodnieniu pozaustrojowym wynosi około 3–4%. Różnica względem ciąż naturalnych jest niewielka i nie ma charakteru alarmującego. Nie wynika ona z samej procedury in vitro, ale z tła medycznego, które towarzyszy parom poddającym się leczeniu niepłodności.

Najczęściej uwzględniane czynniki to:

• wiek matki, zwłaszcza powyżej 35. roku życia,
• przyczyny niepłodności (po stronie kobiety lub mężczyzny),
• jakość komórek rozrodczych,
• zastosowanie techniki ICSI, czyli docytoplazmatycznego wstrzyknięcia plemnika do komórki jajowej.

Gdy te zmienne są w analizach naukowych odpowiednio uwzględnione, różnice w ryzyku pomiędzy ciążami z in vitro a naturalnymi niemal się zacierają.

Co pokazują dane z badań populacyjnych?

Duże metaanalizy, obejmujące setki tysięcy porodów, wskazują na nieznacznie podwyższone ryzyko wybranych wad – najczęściej dotyczących serca, układu moczowo-płciowego oraz ośrodkowego układu nerwowego. Jednak:

• nie wykazano większej liczby ciężkich, zagrażających życiu wad,
• nie stwierdzono wzrostu ryzyka chorób przewlekłych w późniejszym wieku,
• nie ma istotnych różnic w rozwoju psychoruchowym dzieci.

Z medycznego punktu widzenia różnice te mają znaczenie statystyczne, ale nie praktyczne – nie przekładają się na realne zagrożenie dla dziecka.

Dlaczego po in vitro częściej wykonuje się badania prenatalne?

W ciąży uzyskanej dzięki zapłodnieniu pozaustrojowemu lekarze częściej zalecają dokładniejszą diagnostykę prenatalną: testy genetyczne, szczegółowe badania USG, konsultacje specjalistyczne. Nie oznacza to jednak, że ciąża z in vitro jest „bardziej ryzykowna” – raczej traktowana jest z większą uwagą.

Zwiększona czujność wynika z:

• zaawansowanego wieku wielu pacjentek,
• historii leczenia niepłodności,
• szczególnej wartości przypisywanej długo oczekiwanej ciąży.

Wcześniejsze rozpoznanie ewentualnych nieprawidłowości pozwala na szybkie podjęcie decyzji terapeutycznych lub przygotowanie odpowiedniego postępowania okołoporodowego.

Technika ICSI – czy wpływa na ryzyko wad?

ICSI (ang. Intracytoplasmic Sperm Injection) jest często stosowana przy ciężkich zaburzeniach męskiej płodności. Polega na wprowadzeniu pojedynczego plemnika bezpośrednio do komórki jajowej.

W niektórych badaniach odnotowano nieco wyższy odsetek wad układu moczowo-płciowego (np. spodziectwa) u chłopców poczętych dzięki ICSI. Jednak po uwzględnieniu wieku ojca, jakości nasienia i innych czynników ryzyko to nie było istotne statystycznie.

Nie ma także dowodów, że ICSI wiąże się z wyższym ryzykiem innych poważnych wad lub zaburzeń rozwojowych. Warto natomiast pamiętać, że przy zaburzeniach spermatogenezy u ojca możliwe jest przekazanie problemów z płodnością potomstwu płci męskiej – jeśli ich podłoże jest genetyczne.

Jak rozwijają się dzieci z in vitro?

Długoterminowe badania dzieci z ciąż IVF, prowadzone do wieku szkolnego i nastoletniego, nie wykazują istotnych różnic w rozwoju poznawczym, fizycznym czy emocjonalnym w porównaniu do dzieci poczętych naturalnie.

Nie zaobserwowano:

• wyższego ryzyka chorób przewlekłych,
• większej liczby trudności poznawczych,
• zwiększonej liczby zaburzeń neurorozwojowych.

Dzieci z in vitro są często objęte bardzo dobrą opieką medyczną od momentu poczęcia, co może wręcz działać na korzyść ich rozwoju.

Zapłodnienie pozaustrojowe nie zwiększa istotnie ryzyka wad wrodzonych u dziecka. Różnice obserwowane w niektórych badaniach mają charakter statystyczny i związane są głównie z wiekiem pacjentek oraz przyczynami niepłodności, a nie samą techniką in vitro. Większość dzieci poczętych dzięki IVF rodzi się zdrowa i rozwija się prawidłowo.

W naszej klinice zawsze zachęcamy pacjentów do spokojnej, opartej na wiedzy rozmowy o ryzyku – nie po to by niepokoić, ale by dać poczucie kontroli i bezpieczeństwa. Jeśli planujesz ciążę z pomocą in vitro i chcesz omówić swoje indywidualne ryzyko, umów się na konsultację z lekarzem specjalizującym się w leczeniu niepłodności.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Czy dzieci z in vitro częściej mają wady wrodzone?

Nieznacznie wyższy odsetek wad wrodzonych po in vitro wynika przede wszystkim z wieku matki i przyczyn niepłodności. Sama procedura IVF nie jest głównym źródłem ryzyka.

Czy in vitro wpływa na geny dziecka?

Nie, in vitro nie zmienia materiału genetycznego dziecka. W niektórych przypadkach może dojść do przekazania problemów z płodnością, jeśli mają one podłoże genetyczne – dotyczy to głównie mężczyzn z ciężkimi zaburzeniami nasienia.

Czy dzieci z in vitro częściej chorują?

Nie. Dostępne badania nie wykazują zwiększonego ryzyka chorób przewlekłych ani zaburzeń rozwojowych u dzieci poczętych dzięki zapłodnieniu pozaustrojowemu.

Czy ICSI wiąże się z większym ryzykiem wad?

Technika ICSI była badana pod kątem ryzyka wad układu moczowo-płciowego, ale różnice nie były istotne statystycznie po uwzględnieniu innych czynników. Aktualna wiedza nie wskazuje na zwiększone ryzyko poważnych wad.

Dlaczego w ciążach z in vitro wykonuje się więcej badań prenatalnych?

Lekarze kierują pacjentki na bardziej szczegółową diagnostykę głównie z ostrożności – ciąże uzyskane po leczeniu niepłodności są zazwyczaj mocno wyczekiwane i skrupulatnie monitorowane, co nie oznacza, że są bardziej zagrożone.