Każda kobieta ma swój własny rytm biologiczny. Styl życia, poziom stresu, przebyte choroby, leki czy nawet tempo codzienności wpływają na płodność, ale to czas pozostaje najpewniejszym czynnikiem, z którym medycyna musi się liczyć. Wraz z upływem lat zmniejsza się liczba komórek jajowych i ich jakość, co naturalnie ogranicza zdolność do zapłodnienia i zwiększa ryzyko poronień.

Mrożenie komórek jajowych, czyli krioprezerwacja oocytów, to metoda, która pozwala zachować ich potencjał wtedy, gdy organizm jest w najlepszej kondycji rozrodczej. W Fertimedica Centrum Płodności określamy to jako baby later – świadome zabezpieczenie płodności w zgodzie z biologią i medycyną. Nie chodzi o odkładanie decyzji o dziecku, ale o profilaktykę w sytuacjach, w których płodność może być zagrożona.

Co dzieje się z płodnością w czasie?

O płodności często myśli się jak o czymś stałym dopóki nie pojawią się trudności. Tymczasem biologia działa według prostych zasad. Każda kobieta rodzi się z określoną liczbą komórek jajowych, która z każdym rokiem stopniowo się zmniejsza. Nie powstają nowe oocyty, a te, które już są, dojrzewają i zanikają w naturalnym rytmie organizmu.

Najwyższy potencjał rozrodczy przypada na okres między 20. a 30. rokiem życia. Potem proces starzenia się komórek jajowych przyspiesza, a po 35. roku życia zmienia się nie tylko ich liczba, ale również jakość. Wzrasta odsetek komórek z uszkodzeniami genetycznymi, co przekłada się na mniejszą skuteczność zapłodnienia i większe ryzyko poronień.

Nie jest to zaburzenie ani „problem do rozwiązania”, lecz naturalna część fizjologii. Każdy organizm ma swój rytm, a zadaniem medycyny jest rozpoznanie momentu, w którym tempo zmian może mieć znaczenie kliniczne.

W codziennej praktyce podstawą jest ocena rezerwy jajnikowej, czyli liczby i jakości pęcherzyków jajnikowych. Pomagają w tym dwa badania: poziom hormonu AMH i USG jajników z oceną AFC (Antral Follicle Count). Ich wynik pokazuje, jak funkcjonują jajniki i jak długo jeszcze utrzymają zdolność do produkcji zdrowych komórek.

Wiedza o rezerwie jajnikowej służy podejmowaniu decyzji we właściwym czasie, zanim biologia zacznie ograniczać wybory.

Kiedy rozważyć mrożenie komórek jajowych

Decyzja o mrożeniu komórek jajowych zawsze wynika z medycznej analizy sytuacji pacjentki. W Polsce krioprezerwacja jest dostępna w przypadkach, w których istnieje ryzyko utraty płodności. To element leczenia lub profilaktyki, który pozwala zachować komórki jajowe w momencie ich największego potencjału biologicznego.

Lekarz ocenia wiele czynników: wiek, wyniki badań hormonalnych, obraz jajników, dotychczasowy przebieg cykli, a także stan ogólny zdrowia. Wskazania do krioprezerwacji obejmują sytuacje, w których płodność może zostać obniżona w wyniku choroby, leczenia lub zabiegu.

Najczęstsze przyczyny to:

• planowane leczenie onkologiczne, które może trwale uszkodzić jajniki,
• choroby autoimmunologiczne, takie jak toczeń rumieniowaty czy choroby tarczycy,
• uwarunkowania genetyczne prowadzące do przedwczesnej niewydolności jajników,
• zaawansowana endometrioza lub planowany zabieg operacyjny w obrębie jajników,
• szybko obniżająca się rezerwa jajnikowa u kobiet w młodym wieku,
• długotrwałe leczenie psychiatryczne lub epizody ciężkiej depresji, szczególnie jeśli wymagają stosowania leków mogących wpływać na gospodarkę hormonalną.

W każdym z tych przypadków celem jest zachowanie płodności, zanim choroba, terapia lub czas ograniczą funkcjonowanie jajników.

Zabezpieczenie komórek jajowych staje się częścią opieki nad zdrowiem – nie końcem, lecz etapem leczenia. W onkologii może stanowić element planu terapeutycznego, w psychiatrii wspiera bezpieczeństwo długotrwałej farmakoterapii, a w przypadku endometriozy lub chorób genetycznych pozwala chronić rezerwę jajnikową przed dalszym spadkiem.

Wiek a wskazania medyczne

Z upływem lat jajniki stają się mniej aktywne. Komórki jajowe dojrzewają rzadziej, a ich jakość powoli się pogarsza. Dla części kobiet te zmiany zachodzą bardzo łagodnie, dla innych szybciej, niż wskazywałby wiek w dowodzie.

W rekomendacjach Polskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu i Embriologii podkreśla się, że sam wiek nie jest powodem do mrożenia komórek jajowych. Może jednak być sygnałem, że warto ocenić, jak funkcjonują jajniki i czy proces starzenia nie przyspieszył.

W codziennej praktyce lekarz rozważa krioprezerwację wtedy, gdy wyniki badań pokazują obniżającą się rezerwę jajnikową lub nieprawidłowy poziom AMH. U jednej kobiety takie zmiany pojawiają się po 30. roku życia, u innej dopiero po 40. Dlatego decyzje o zabezpieczeniu płodności opiera się na obrazie klinicznym, nie na samym wieku.

Jak wygląda proces

Procedura mrożenia komórek jajowych składa się z kilku etapów: diagnostyki, stymulacji hormonalnej, pobrania oocytów i ich witryfikacji.
Szczegółowy opis całego procesu znajdziesz w artykule:
👉 Mrożenie komórek jajowych po 35. roku życia.

Dzięki metodzie witryfikacji zamrożone komórki zachowują pełną zdolność biologiczną. Mogą być przechowywane przez wiele lat bez pogorszenia jakości, co daje kobietom większą elastyczność w planowaniu leczenia i życia.

Odpowiedzialne planowanie płodności

Coraz więcej kobiet rozmawia z lekarzem o możliwości zabezpieczenia płodności zanim pojawią się pierwsze objawy jej obniżenia. W medycynie ten kierunek określa się jako baby later, decyzję o zachowaniu komórek jajowych w momencie, gdy organizm funkcjonuje najlepiej.

W rozmowie Natalii Kusiak z dr Anną Jabłonką-Cieślik
🎧 „Mrożenie komórek jajowych – czy to sposób na świadome planowanie macierzyństwa?”
lekarka podkreśla, że decyzja o krioprezerwacji wynika z odpowiedzialności za przyszłą płodność i z chęci utrzymania biologicznych możliwości jak najdłużej.

Dla wielu kobiet ta rozmowa staje się momentem, w którym zaczynają realnie myśleć o swojej płodności. Część decyduje się na diagnostykę i obserwację, część wybiera zabezpieczenie komórek, by zachować wybór w przyszłości. W obu przypadkach decyzja rodzi się z wiedzy i świadomości, że czas biologiczny można lepiej zaplanować.

FAQ

Czy w Polsce można zamrozić komórki jajowe bez wskazań medycznych?
Nie. Tzw. social freezing, czyli zamrażanie komórek wyłącznie z powodów osobistych, nie jest dopuszczalny.

Czy wiek może być wskazaniem do krioprezerwacji?
Nie stanowi samodzielnego wskazania, ale w połączeniu z obniżonym AMH lub innymi czynnikami może uzasadniać decyzję o zabezpieczeniu płodności.

Jak długo można przechowywać komórki jajowe?
Najczęściej do 20 lat, z możliwością przedłużenia po uzyskaniu zgody pacjentki.

Czy krioprezerwacja gwarantuje ciążę?
Nie, ale zwiększa szanse na uzyskanie ciąży w przyszłości, szczególnie gdy komórki pobrano w młodszym wieku.

Czy mrożenie komórek jajowych jest bezpieczne?
Tak. Witryfikacja jest obecnie standardem postępowania w leczeniu niepłodności i charakteryzuje się wysokim poziomem bezpieczeństwa.

Informacja prawna

Artykuł ma charakter edukacyjny i nie stanowi porady medycznej. Decyzje dotyczące leczenia i zabezpieczenia płodności należy podejmować po konsultacji z lekarzem specjalistą.