Nawracające poronienia (RPL). Przyczyny, diagnostyka i postępowanie według wytycznych ESHRE
Jeśli starasz się o dziecko i doświadczyłaś więcej niż jednego poronienia, prawdopodobnie towarzyszy Ci niepewność, lęk i poczucie utraty kontroli. Nawracające poronienia są jednym z najbardziej złożonych problemów w medycynie rozrodu, zarówno pod względem diagnostycznym, jak i emocjonalnym. W Fertimedica, jako klinika leczenia niepłodności w Warszawie na Mokotowie, do każdego takiego przypadku podchodzimy indywidualnie, opierając się na aktualnej wiedzy medycznej oraz wytycznych European Society of Human Reproduction and Embryology (ESHRE).
Czym są nawracające poronienia według ESHRE?
W literaturze medycznej nawracające poronienia określane są jako Recurrent Pregnancy Loss (RPL). Zgodnie z aktualnymi wytycznymi ESHRE rozpoznanie RPL stawia się w przypadku dwóch lub więcej samoistnych poronień klinicznie potwierdzonych ciąż, zakończonych przed 24. tygodniem ciąży. Definicja ta podkreśla, że diagnostyki nie należy odkładać aż do trzeciego poronienia, co jeszcze do niedawna było powszechną praktyką.
Szacuje się, że RPL dotyczy około 1–2% par w wieku reprodukcyjnym. Dla wielu pacjentek i ich partnerów jest to doświadczenie głęboko obciążające psychicznie, wymagające nie tylko rzetelnej diagnostyki, lecz także empatycznego, partnerskiego podejścia zespołu medycznego.
Dlaczego dochodzi do nawracających poronień?
Przyczyny RPL są złożone i często współistnieją. W praktyce klinicznej rzadko mamy do czynienia z jednym, izolowanym czynnikiem. Najczęściej rozpatrywane przyczyny obejmują:
- nieprawidłowości genetyczne zarodka,
- wady anatomiczne macicy, zarówno wrodzone, jak i nabyte,
- zaburzenia hormonalne, w tym nieprawidłowości funkcji tarczycy,
- czynniki immunologiczne, w szczególności zespół antyfosfolipidowy,
- trombofilie w określonych, uzasadnionych klinicznie sytuacjach,
- czynnik męski, w tym zwiększoną fragmentację DNA plemników,
- czynniki środowiskowe i styl życia.
Warto zaznaczyć, że u około 40–50% par przyczyna RPL pozostaje niewyjaśniona. Taka sytuacja określana jest jako unexplained RPL (uRPL) i nie oznacza braku dalszych możliwości postępowania ani złego rokowania.
Diagnostyka nawracających poronień.
Diagnostyka RPL powinna być celowana, uporządkowana i oparta na dowodach naukowych. Zgodnie z wytycznymi ESHRE oraz praktyką Fertimedica Centrum Płodności obejmuje ona:
- szczegółowy wywiad medyczny i reprodukcyjny obojga partnerów,
- badanie genetyczne materiału z poronienia, jeśli jest dostępny,
- ocenę kariotypów partnerów w wybranych przypadkach,
- diagnostykę anatomiczną macicy (USG 3D, histeroskopia).
Badania z krwi u kobiety, co rzeczywiście ma sens?
U kobiety podstawę stanowią wybrane badania laboratoryjne z krwi, wykonywane wyłącznie wtedy, gdy istnieją ku temu wskazania kliniczne. Najczęściej obejmują one:
- ocenę funkcji tarczycy (TSH, a w uzasadnionych przypadkach FT4 oraz przeciwciała anty-TPO lub anty-TG),
- diagnostykę zespołu antyfosfolipidowego (antykoagulant tocznia, przeciwciała antykardiolipinowe i przeciw β2-glikoproteinie I),
- wybrane badania hormonalne związane z przebiegiem cyklu.
ESHRE nie zaleca rutynowego wykonywania szerokich paneli immunologicznych ani badań, których wynik nie wpływa na dalsze postępowanie i rokowanie ciąży.
Czynnik męski i badania POR
Diagnostyka RPL zawsze dotyczy pary, a nie wyłącznie kobiety. Coraz więcej danych wskazuje, że jakość nasienia, w tym uszkodzenia DNA plemników, może mieć znaczenie w patogenezie poronień.
Badania fragmentacji DNA plemników, określane potocznie jako badania POR, wykonywane są z nasienia mężczyzny, nie z krwi i nie u kobiety. W Fertimedica możliwe jest wykonanie tego typu diagnostyki jako elementu kompleksowej oceny pary starającej się o dziecko.
Postępowanie terapeutyczne
Nie każdy przypadek RPL da się „wyleczyć” przyczynowo. Współczesna medycyna rozrodu koncentruje się na realnym zwiększaniu szans na donoszenie ciąży, a nie na leczeniu bez wskazań. Postępowanie może obejmować:
- leczenie operacyjne wad macicy,
- leczenie przeciwzakrzepowe lub immunologiczne wyłącznie przy spełnieniu kryteriów diagnostycznych,
- indywidualnie dobraną suplementację i monitorowanie hormonalne,
- leczenie niepłodności, jeśli RPL współistnieje z trudnościami w zajściu w ciążę,
- wsparcie psychologiczne, które w przypadku nawracających poronień ma realne znaczenie terapeutyczne.
Nawracające poronienia to problem wymagający wiedzy, doświadczenia i spokojnego, uporządkowanego podejścia. Dzięki aktualnym wytycznym ESHRE oraz pracy zespołowej możliwe jest zaplanowanie diagnostyki i leczenia w sposób racjonalny i bezpieczny. W Fertimedica, jako klinika leczenia niepłodności w Warszawie na Mokotowie, wspieramy pacjentki i pary na każdym etapie tej drogi, łącząc medycynę opartą na faktach z empatią.
FAQ – pytania, które naprawdę zadają pacjentki
Czy po dwóch poronieniach mam już „prawo” do pełnej diagnostyki?
Tak. Aktualne wytyczne ESHRE jasno wskazują, że diagnostykę należy rozpocząć już po dwóch poronieniach, bez konieczności „czekania na trzecie”.
Czy warto robić wszystkie możliwe badania z krwi „na zapas”?
Nie. Nadmierna diagnostyka może prowadzić do błędnych wniosków i niepotrzebnego leczenia. Badania powinny być dobierane indywidualnie, zgodnie z wytycznymi.
Czy badania immunologiczne z krwi zawsze są potrzebne?
Nie. Poza diagnostyką zespołu antyfosfolipidowego ESHRE nie rekomenduje rutynowych badań immunologicznych z powodu braku dowodów na ich skuteczność kliniczną.
Czy badania POR dotyczą także kobiety?
Nie. Badania POR oceniają fragmentację DNA plemników i wykonuje się je z nasienia mężczyzny. Ich wynik może jednak mieć znaczenie dla dalszego postępowania u pary.
Jeśli nie znajdzie się przyczyny poronień, czy mam jeszcze szanse na ciążę?
Tak. Wiele par z niewyjaśnionymi nawracającymi poronieniami uzyskuje prawidłową, donoszoną ciążę przy odpowiednim prowadzeniu.
Nota prawna
Powyższe treści mają charakter informacyjno-edukacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. W celu ustalenia indywidualnej diagnostyki i leczenia konieczna jest konsultacja z lekarzem specjalistą.
