Dla wielu pacjentów leczących niepłodność in vitro to często pierwszy moment, w którym słyszą o embriologii. A to właśnie embriolog kliniczny jest tą osobą, która od pierwszej doby po zapłodnieniu czuwa nad rozwojem zarodka – śledzi jego tempo podziałów, analizuje jakość komórek, podejmuje decyzję o dalszych krokach. 

Zarodki rozwijają się przez kilka dni w laboratorium embriologicznym. W klinice Fertimedica ich rozwój monitorowany jest w specjalnych inkubatorach z technologią EmbryoScope, która umożliwia nieprzerwany, całodobowy nadzór bez potrzeby wyjmowania zarodków z inkubatora. Każdy z nich jest oceniany indywidualnie – nie tylko pod względem wyglądu, ale również dynamiki rozwoju.

W czasie tej obserwacji embriolog przypisuje zarodkom tzw. klasę jakości, którą pacjenci widzą później w dokumentacji jako oznaczenia typu 5AA, 3BB czy 4BC. Dla wielu brzmi to jak niezrozumiały kod, ale to właśnie te oznaczenia mają ogromne znaczenie w procesie podejmowania decyzji o transferze zarodka.

Co dokładnie oznaczają te symbole? I czy jakość zarodka wpływa na powodzenie procedury in vitro? Wyjaśniamy krok po kroku.

Jak powstaje zarodek w procedurze in vitro?

Podczas zapłodnienia pozaustrojowego komórka jajowa pobrana od pacjentki zostaje zapłodniona plemnikiem w warunkach laboratoryjnych. Powstały zarodek zaczyna się dzielić i rozwijać – dzień po dniu, pod czujnym okiem zespołu embriologicznego. Proces ten trwa zazwyczaj do piątej lub szóstej doby.

W Fertimedica zarodki rozwijają się w nowoczesnych inkubatorach z systemem time-lapse – dzięki którym możliwe jest śledzenie ich rozwoju w czasie rzeczywistym, bez ingerencji i bez przerywania warunków hodowli. Technologia EmbryoScope pozwala rejestrować kolejne etapy rozwoju zarodka i analizować je z dużą precyzją.

Embriolodzy nie tylko dokumentują ten proces – na podstawie szczegółowej analizy określają klasę jakości zarodka, która jest jednym z kryteriów branych pod uwagę przy planowaniu transferu.

Co oznaczają klasy jakości zarodków?

Do oceny zarodków stosuje się klasyfikację blastocyst według Gardnera. Oznaczenia, które widzi pacjent, składają się z trzech elementów: jednej cyfry i dwóch liter.

Cyfra określa etap rozwoju blastocysty – im wyższa, tym bardziej zaawansowany rozwój. Na przykład blastocysta z numerem 5 jest już w trakcie tzw. hatching, czyli procesu wykluwania się z otoczki. Blastocysta z numerem 3 to zarodek w pełni rozwinięty, ale jeszcze nie ekspandowany.

Pierwsza litera odnosi się do jakości komórek wewnętrznych (ICM), z których powstanie płód.
Druga litera opisuje jakość komórek trofoektodermy (TE), odpowiedzialnych za rozwój łożyska.

Zarówno ICM, jak i TE ocenia się w trzystopniowej skali:
A – bardzo dobra jakość,
B – dobra,
C – poniżej oczekiwań.

Przykładowo, zarodek 5AA to blastocysta na zaawansowanym etapie wykluwania, z bardzo dobrą jakością obu rodzajów komórek. Zarodek 3BB to blastocysta w pełni rozwinięta, o dobrej jakości, ale nieoptymalnej strukturze wewnętrznej i zewnętrznej.

Czy jakość zarodka wpływa na ciążę?

Jakość morfologiczna zarodka ma znaczenie – im wyższa klasa (np. AA), tym większa szansa na zagnieżdżenie, ale nie jest to jedyny czynnik. O powodzeniu transferu decydują również inne elementy: wiek pacjentki, jakość komórki jajowej, przygotowanie endometrium, a także przyczyny niepłodności. Dlatego nawet zarodki klasy BB czy BC mogą zakończyć się ciążą, jeśli pozostałe warunki są sprzyjające.

Warto dodać, że ocena zarodka pod mikroskopem to analiza jego budowy i rozwoju – nie pozwala ona wykryć zaburzeń genetycznych. Dlatego u części pacjentek lekarz może zaproponować wykonanie diagnostyki preimplantacyjnej (PGT-A), szczególnie po poronieniach, w przypadku wieku powyżej 35 lat lub obciążenia rodzinnego chorobami genetycznymi.

Co się dzieje z zarodkami niższej klasy?

Nie wszystkie zarodki osiągają jakość pozwalającą na transfer lub mrożenie. Jeśli jednak rozwijają się prawidłowo i spełniają kryteria embriologiczne, mogą być wykorzystane w kolejnych transferach. To decyzja podejmowana indywidualnie, z uwzględnieniem całego przebiegu leczenia i dokumentacji medycznej pacjentki.

Każdy zarodek to potencjalna szansa – a jego historia nie zaczyna się dopiero w momencie transferu. Od pierwszej doby po zapłodnieniu embriolodzy śledzą jego rozwój z precyzją i uwagą, która nie zawsze jest widoczna z perspektywy pacjenta. Właśnie dlatego warto rozumieć, co oznaczają klasy zarodków i jak wygląda ich codzienna ocena – bo za każdą liczbą i literą stoi realna decyzja, podejmowana w Twoim imieniu z najwyższą starannością.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Co oznacza zarodek 5AA?

Zarodek 5AA to blastocysta na bardzo zaawansowanym etapie rozwoju (cyfra 5 oznacza, że zarodek zaczyna się wykluwać z otoczki). Oznaczenie „AA” wskazuje, że zarówno komórki wewnętrzne (z których rozwija się płód), jak i zewnętrzne (które tworzą łożysko), mają bardzo dobrą jakość.

Czy zarodek 3BB to zły wynik?

Nie. Zarodek 3BB to w pełni rozwinięta blastocysta o dobrej jakości, choć nie najwyższej. Taki zarodek ma potencjał do implantacji, zwłaszcza jeśli inne warunki – jak wiek pacjentki czy przygotowanie endometrium – są sprzyjające.

Co to jest klasyfikacja zarodków?

Klasyfikacja zarodków to system oceny ich rozwoju i jakości. Najczęściej stosuje się tzw. skalę Gardnera, która opisuje stopień rozwoju blastocysty (cyfra) oraz jakość komórek wewnętrznych i zewnętrznych (litery A–C).

Czy jakość zarodka wpływa na szanse zajścia w ciążę?

Tak, ale nie jest to jedyny czynnik. Zarodki wyższej klasy (np. 5AA) mają większy potencjał implantacyjny, ale skuteczność in vitro zależy również od wieku pacjentki, jakości komórek jajowych, stanu endometrium i przyczyn niepłodności.

Czy każdy zarodek 5AA prowadzi do ciąży?

Nie. Nawet zarodki o bardzo dobrej morfologii mogą się nie zagnieździć. Ocena morfologiczna nie uwzględnia np. materiału genetycznego zarodka ani warunków w macicy. Każda sytuacja jest oceniana indywidualnie.

Co oznaczają litery A, B, C przy oznaczeniu zarodków?

Litery A, B i C oznaczają jakość komórek zarodka. Pierwsza litera dotyczy komórek wewnętrznych (z których rozwija się dziecko), a druga – komórek zewnętrznych (z których powstaje łożysko). A to ocena bardzo dobra, B – dobra, C – niska.

Co się dzieje z zarodkami, które mają niższą ocenę?

Jeśli zarodek rozwija się prawidłowo, mimo niższej oceny morfologicznej, może zostać zakwalifikowany do transferu lub mrożenia. Każdy przypadek analizowany jest indywidualnie przez embriologa i lekarza prowadzącego.

Czy wygląd zarodka mówi coś o jego genetyce?

Ocena morfologii zarodka nie wykrywa zaburzeń genetycznych. W tym celu wykonuje się diagnostykę preimplantacyjną (PGT-A), jeśli są ku temu wskazania, np. wiek powyżej 35 lat lub poronienia. W praktyce oznacza to, że zarodki o bardzo niskiej jakości morfologicznej mają zwykle mniejszy potencjał implantacyjny i częściej okazują się genetycznie nieprawidłowe.