Leczenie niepłodności z wykorzystaniem komórek jajowych, plemników lub zarodków pochodzących od dawcy lub dawczyni to skuteczna metoda wspomaganego rozrodu. Dla wielu par jest to realna szansa na rodzicielstwo w sytuacji, gdy leczenie z wykorzystaniem własnych gamet nie przynosi efektów. W Polsce taka forma leczenia dostępna jest również w ramach programu refundacji in vitro finansowanego ze środków publicznych.

To jednak nie tylko procedura medyczna. Decyzja o rodzicielstwie niegenetycznym ma swoje konsekwencje emocjonalne, psychologiczne i społeczne. Warto je poznać i zrozumieć przed podjęciem leczenia niezależnie od tego, czy planowana jest procedura z wykorzystaniem nasienia dawcy, komórek jajowych od dawczyni czy adopcji zarodka.

Czym jest dawstwo gamet i zarodków

Dawstwo polega na wykorzystaniu komórek jajowych, plemników lub zarodków pochodzących od osoby trzeciej, zazwyczaj anonimowego dawcy. W niektórych przypadkach dawstwo zarodków wiąże się z przekazaniem zarodków pozostałych po leczeniu in vitro innych par.

Leczenie niepłodności z wykorzystaniem nasienia dawcy, komórek jajowych od dawczyni lub adopcji zarodków jest wskazane w sytuacjach, gdy własne komórki rozrodcze nie są dostępne lub nie rokują szans na powodzenie leczenia. Choć procedury te są medycznie dobrze udokumentowane, wymagają również refleksji dotyczącej przyszłego funkcjonowania w roli rodzica, który nie dzieli materiału genetycznego z dzieckiem.

Zanim zapadnie decyzja o dawstwie

Dawstwo bywa traktowane jako kolejny etap leczenia w sytuacji wyczerpania innych możliwości. W takich okolicznościach decyzje podejmowane są szybko, często pod wpływem emocji, presji wieku, wcześniejszych niepowodzeń lub oczekiwań partnera. Zrozumiałe jest, że para chce działać, by zwiększyć swoje szanse. Jednak tempo podejmowania decyzji może powodować, że pomija się ważne pytania, które mogą powrócić z czasem.

Rodzicielstwo niegenetyczne różni się od rodzicielstwa biologicznego nie tylko na poziomie medycznym, ale także emocjonalnym. Zdolność do przyjęcia dziecka, z którym nie łączy nas więź genetyczna, jest czymś, co warto wcześniej przeanalizować. Dotyczy to zarówno relacji z samym sobą, jak i z partnerem czy w przyszłości z dzieckiem.

Wątpliwości i pytania

Rodzicielstwo z wykorzystaniem dawstwa gamet lub zarodków może budzić nadzieję i ulgę, ale też niepewność, pytania o własną tożsamość rodzicielską, obawy przed reakcją otoczenia czy refleksje dotyczące dziecka. Te uczucia nie są oznaką braku gotowości – są naturalnym elementem procesu decyzyjnego.

Czasem jedno z partnerów czuje się pewnie, a drugie nie mówi otwarcie o swoich wątpliwościach. Czasem decyzja podejmowana jest w zgodzie, ale bez głębszego zrozumienia, jakie mogą być jej konsekwencje. Dlatego tak istotne jest, by temat nie był traktowany wyłącznie jako techniczne rozwiązanie, ale jako początek nowej rzeczywistości, która ma swoje psychologiczne uwarunkowania.

Konsultacja psychologiczna – ważny etap leczenia

W przypadku leczenia refundowanego w ramach programu Ministerstwa Zdrowia na lata 2024–2028, konsultacja psychologiczna oraz pozytywna opinia o gotowości pary do rodzicielstwa niegenetycznego są obowiązkowe. W leczeniu komercyjnym nie jest to wymóg formalny, ale również w tym przypadku rekomendujemy spotkanie z psychologiem jako element świadomego przygotowania do tej decyzji.

Taka rozmowa pozwala uporządkować emocje, omówić wątpliwości i zapytać o kwestie, które trudno czasem wypowiedzieć nawet w relacji partnerskiej. Konsultacja psychologiczna nie jest formą oceny, lecz bezpieczną przestrzenią do rozmowy o konsekwencjach emocjonalnych i relacyjnych związanych z rodzicielstwem niegenetycznym.

Dobrze przeprowadzona może pomóc zrozumieć, czym będzie różnić się doświadczenie rodzicielstwa po dawstwie gamet od tego, które było wcześniej wyobrażane. 

Rekomendowany poradnik dla pacjentów

Z myślą o osobach rozważających leczenie z wykorzystaniem dawstwa powstał poradnik „Rodzicielstwo dzięki dawstwu gamet i zarodków”, przygotowany przez Stowarzyszenie Nasz Bocian we współpracy z psycholożką, prawniczką oraz przedstawicielką stowarzyszenia.

Jedną ze współautorek poradnika jest psycholożka Tatiana Ostaszewska-Mosak, która wspiera pacjentów naszej kliniki Fertimedica. To pierwszy w Polsce tak kompleksowy materiał dotyczący tej formy leczenia, skupiony nie tylko na kwestiach prawnych czy medycznych, ale również na psychologicznym przygotowaniu do rodzicielstwa niegenetycznego.

Pobierz bezpłatny poradnik (PDF)

Poradnik porusza m.in.:

• jak przygotować się do leczenia z dawstwem gamet lub zarodków,
• jak rozmawiać o dawstwie w parze i z otoczeniem,
• co mówi prawo w Polsce,
• jakie dylematy etyczne i emocjonalne mogą się pojawić.

Stowarzyszenie Nasz Bocian od wielu lat prowadzi działania edukacyjne i wspierające na rzecz osób mierzących się z niepłodnością. Jego aktywność to ważne źródło rzetelnej wiedzy oraz głos środowiska pacjenckiego, które realnie wpływa na sposób mówienia o leczeniu niepłodności w Polsce.

Dawstwo komórek jajowych, plemników lub zarodków to jedna z dostępnych i skutecznych metod leczenia niepłodności. Decyzja o jej podjęciu powinna uwzględniać nie tylko aspekty medyczne, ale także psychologiczne i relacyjne. Dzięki odpowiedniemu przygotowaniu, w tym rozmowie z psychologiem oraz dostępowi do rzetelnych materiałów edukacyjnych, para może podjąć tę decyzję świadomie i z większym spokojem.

Dla osób planujących leczenie in vitro z dawstwem, zarówno w ramach programu refundacyjnego, jak i komercyjnie, przygotowanie emocjonalne jest równie ważne jak medyczne.

Zespół Fertimedica